Thomas Mann’ın olgunluk çağı eseri olan Doctor Faustus (1947), Marlowe’dan Goethe’ye Dünya edebiyatının en bildik esin kaynaklarından olan ruhunu şeytana satan Faust efsanesini 20. Yüzyıl’a taşıyor. Romanın kahramanı Adrian Leverkühn olağanüstü zekâsı ve yaratıcılığıyla herkeste hayranlık uyandıran genç bir delikanlı olarak karşımıza çıkar. Adrian, daha çocuk yaşlarda müziğe eğilim gösterir; ancak üniversite çağında herkesi şaşırtan bir karar alarak ilahiyata yönelir. Adrian’ın ilahiyat ilgisi kalıcı olmayacaktır; romanın devamında gerçek büyüklüğü aramak için ilk aşkına, müziğe yönelir ve münzevi bir sanatçı olarak büyük eserini vereceği olgunluk çağına yol alır.
Mann, Doctor Faustus’ta Avrupa uygarlığının kurucu değerlerine müzik üstünden geniş bir bakış sunuyor. Adrian Leverkühn’ün kişiliğinde Batı müziğinin tarihinde büyüklük uğruna verilen iç savaşın modern yansımalarını ortaya döküyor. Romanda sıklıkla başvurulan örneklerden biri, Beethoven’ın son dönem yapıtlarından Opus 111 numaralı 32. Do Minör Sonatı. Mann’ın Opus 111’i kullanması boşuna değil; Beethoven’ın, neredeyse tamamıyla sağırlaştığı ve ağır bir yalnızlığa gömüldüğü 1820’lerin başında bestelenen bu eserle ilgili romanın müzik öğretmeni karakteri şunları söylüyor:
Şu süslemelere, şu kadanslara bakın! Gelenekselin nasıl da geride bırakıldığını duyuyor musunuz? Burada müziğin dili artık boş kalıplardan arınmakla kalmıyor. – Boş kalıpların görünürdeki öznel egemenlikleri kırılıyor, sanatmış gibi görünen şeyler kırılıyor – görüntüde sanat olan şeyler! – Sonuçta sanat, sanatmış gibi görüneni daima yok eder. (Doktor Faustus, s. 81, Can Yayınları, 2016, Çev.: Zehra Kurttekin)
Opus 111’in en ilginç özelliklerinden biri de kuşkusuz, üçüncü varyasyonun başladığı bölümdeki (2. Parçanın 5:30 dakikasından sonrasını dinleyin) ezginin kulaklarımıza “boogie-woogie” denen tarzda Jazz eserlerini anımsatması. Beethoven bu eseri Viyana’da bestelediğinde Jazz çağının Birleşik Devletler’de doğmasına neredeyse 70 yıl vardı.
Eseri Fazıl Say’dan dinlemek için:
Piano Sonata no. 32 C minor Opus 111: 1. Maestoso
Eseri spotify üzerinden dinlemek için tıklamanız yeterli.
Piano Sonata no. 32 C minor Opus 111: 2. Arietta
Eseri spotify üzerinden dinlemek için tıklamanız yeterli.
Comments